Groenten

Welke groenten vind je in bio?

Veel groenten vind je tegenwoordig overal in bio, ook in de supermarkt. Denk daarbij aan komkommer, tomaten, courgettes, aardappelen, uien, wortels, champignons of sla. Meer bijzondere groentesoorten kom je eerder tegen in de biowinkel, bij de bioboer of op de biomarkt, zoals warmoes, postelein, rammenas of aardpeer.

Hoe teelt de bioboer groenten?

“Mijn grond behandel ik met veel respect, dat is de basis,” is een quote die je veel bioboeren in de mond kunt leggen. Telen in volle grond en die bodem gezond en levend houden, daar begint alles mee voor biologische groenten. Een bioboer voedt de bodem met organisch materiaal als stalmest of compost. Geen kunstmeststoffen, want die verstoren het bodemleven, waardoor de bodemvruchtbaarheid op termijn afneemt. Bovendien leidt te veel gebruik van kunstmest tot verontreiniging van het grond- en oppervlaktewater. Ook vruchtwisseling en groenbemesting zijn slimme manieren om de bodemvruchtbaarheid op peil te houden.

Bioboeren gaan soms tot het uiterste om hun grond te vertroetelen. Omdat ploegen nuttige schimmels, bacteriën en mineralen kan vernietigen, is bioboer Nico Vandevennet (De Levende Aarde) ervan afgestapt om het bodemvoedselweb minder te beschadigen. “Met ploegen verbruik je meer energie. Met de triltand en de werktuigen die ik gebruik om de grond los te trekken, kan ik veel sneller over het veld gaan. Zowel qua energie als qua arbeid is dat efficiënter. Bij een collega zaten de wortels van zijn planten vroeger 10 cm diep, nu 40 cm,” aldus Nico.

© Frank Toussaint

“Met ploegen verbruik je meer energie. Met de triltand die ik gebruik om de grond los te trekken, kan ik veel sneller over het veld gaan.” -- Nico Vandevannet, biogroenteteler

Lees meer over hoe de bioboer werkt:

>> Hoe werkt een bioboer?

>> Waarom zorgt een bioboer voor een vruchtbare bodem en hoe doet hij dat?

Eigen weerstand eerst

Biogroenten moeten zichzelf meer verdedigen tegen plagen en ziektes want de bioboer zet geen gewasbescherming van chemisch-synthetische oorsprong in. Groenten bouwen hun weerstand op door de aanmaak van bepaalde chemische stoffen – beter bekend als antioxidanten. Deze antioxidanten blijken interessante voedingsstoffen te zijn voor de mens want ze beschermen ons tegen agressieve, soms schadelijke stoffen. Een studie uit 2014 concludeerde dat wie biologisch eet 20% tot zelfs 40 % meer antioxidanten binnenkrijgt.

De toegelaten - natuurlijke - bestrijdingsmiddelen in bio zijn een noodoplossing. De biolandbouw zet in de eerste plaats in op preventie van ziektes en plagen. Alle middelen die in bio toegelaten zijn, zijn ook toegelaten in de gangbare teelt. Omgekeerd uiteraard niet.

>> Lees meer: Hoe kan een bioboer het gebruik van chemische gewasbescherming zoveel mogelijk beperken?

Natuurlijke bewaring (i.p.v. bestraling)

Wist je dat voedsel soms bestraald wordt? Het wordt sinds een paar jaar in de gangbare landbouw gebruikt om voedsel langer te kunnen bewaren. Dit gebeurt d.m.v. (een beperkte dosis) radioactieve of ioniserende gamma- of bètastralen. In België is bij wet vastgelegd welke voedingsmiddelen bestraald mogen worden (o.a. aardappelen, uien, paprika, asperges, wortelen, selder, prei). Jaarlijks worden in ons land zowat 20.000 ton levensmiddelen bestraald - het overgrote deel wordt gebruikt in bereidingen.

Hoewel beweerd wordt dat deze bestraling volkomen veilig is voor de mens, denkt de biowereld daar anders over: het is en blijft een artificiële ingreep. Biovoedsel wordt dus niet bestraald om de bewaring te verbeteren. Het principe is dat biologische, natuurlijke methodes om voedsel te bewaren de voorkeur krijgen op chemische processen.

Dirty & Clean Dozen

Een hele goede reden om over te stappen naar biologische groenten is dat er op gangbaar geteelde groenten vaak aantoonbare resten - residuen - van chemische gewasbeschermingsmiddelen te vinden zijn. Je groenten wassen is helaas niet voldoende, want de resten zijn ook terug te vinden in het vruchtvlees. Volgens Prof. Jan Tytgat, toxicoloog aan de KULeuven, is zelfs een schijfje limoen of citroen in cola of thee niet aan te raden: "Tenzij het om biologische vruchten gaat, zit die dikke schil vol residu’s van gewasbeschermingsmiddelen. Chemische stoffen die je dan gewoon in je drankje laat oplossen.”

De Dirty Dozen kan je helpen bij het bepalen van welke groenten je bij voorkeur biologisch koopt. Het is een zwarte lijst van de groenten en fruit met het hoogste gehalte residuen van chemisch-synthetische gewasbescherming bij consumptie. De lijst werd in 2014 opgesteld door de Amerikaanse Environmental Working Group op basis van 60.700 stalen van groenten en fruit die onderzocht werden op gewasbeschermingsmiddelen.

In het Verenigd Koninkrijk werd de lijst bijgesteld naar ‘deze kant van de Atlantische oceaan’, omdat de wetgeving in Europa strenger is dan in Amerika. Dus dat is voor ons een betere referentie.

• De dirty groenten top 5 in het VK is: tomaten, pastinaak, komkommer, wortelen en sla – deze koop je dus beter bio.
• De cleanste of schoonste groenten zijn: mais, prei, aubergines, uien en chili.

>> Lees hier meer over de Britse Dirty & Clean Dozen (in het Engels).

Serveer het seizoen op je bord

Om helemaal duurzaam te zijn, koop je best biologisch voedsel uit je eigen streek, en dan liefst via de ‘korte keten’. De keten is dan zo kort mogelijk, met weinig of geen tussenschakels tussen jou en de boer. Steeds meer gezinnen halen hun dagelijkse kost uit de korte keten. Dat is lekker, gezond én goedkoop. Voor de boer is het ook een grote verbetering: hij of zij bepaalt zelf de prijs en verdient een eerlijk inkomen. Je kunt ook biogroenten kopen op de markt of een abonnement nemen bij een biogroentenleverancier.

Daarnaast eet je best mee met de seizoenen: zo geef je een flinke boost aan je gezondheid en aan het milieu.

>> Raadpleeg de seizoenskalender (van Velt).

Troef: vergeten groenten

Schorseneren, pastinaak, rammenas, koolrabi, … wie eet deze groenten nog? Nochtans zijn ze vaak beschikbaar in de biowinkel. Het is dan ook belangrijk dat we deze groenten blijven telen en eten. Ze zijn thuis op onze bodem, gedijen hier goed en hebben stuk voor stuk een bijzondere smaak. Een verrijking voor je keuken!

© De Hippe Vegetariër

Waarin verschillen verwerkte biogroenten van niet-biologische?

Biologische groenten worden volop verwerkt in bereide producten. Denk aan tomaten, paprika's en courgettes in een pot pastasaus. Of groenten en zongedroogde tomaatjes op de pizza, basilicum in de pesto en kikkererwten in de hummus.

De Europese biowetgeving is streng voor deze producten. Minstens 95% van de landbouwproducten die verwerkt worden in biologische voeding is ook bio. En tijdens de verwerking is alleen een beperkte lijst van natuurlijke additieven (bv. natuurlijke aroma's) toegelaten. Als consument ben je bij bio dus zeker van een puur product, want de fabrikant kan geen smaakversterkers inzetten.

Hoe herken ik biologische groenten?

Als je biogroenten wilt kopen, kijk dan uit naar het groene Europese biolabel op de verpakking (ook bij diepvries!). Het label garandeert dat het product voldoet aan de Europese regels.

Bij onverpakte bioproducten groente kan je kijken naar de kistkaart: die hangt aan de kist waarin de groenten worden verhandeld. De kaart vermeldt van welk bedrijf het product afkomstig is. Bij biologische groente staat steeds het woord ‘biologisch’ vermeld.

Waar vind ik biologische groenten?

Heel eenvoudig: in de biowinkel, op een biomarkt, of rechtstreeks op een bioboerderij. Afhankelijk van het verkooppunt (boerderijwinkel, kleine winkel met klein deeltje vers, marktkraam, biosupermarkt) kan het assortiment groenten variëren van eerder beperkt naar enorm! Ook in de supermarkt vind je tegenwoordig heel wat biogroenten: komkommer, aardappelen, uien, tomaten, wortels, courgette, champignons, sla, mais, diepvrieserwtjes, diepvriessoepgroenten,… Keuze genoeg!

>> Op zoek naar een biowinkel? Vind hier een biopunt in je buurt.

Weetjes

• Benieuwd naar de top 8 van de meest gekochte biogroenten? Hier zijn ze: wortelen, prei, bloemkool, ajuin, pompoen, courgetten, witlof en tomaten.
• Dé trend van dit jaar is zelf je groenten halen in een zelfoogsttuin. Zelf oogsten is erg ontspannend en zet kinderen op een speelse, spontane manier aan tot meer groenten eten.
• Meer en meer mensen kopen hun groenten rechtstreeks bij de teler: 6 Belgische gezinnen op 100 kochten in 2015 verse groenten en fruit op een hoeve.
• Sommige groenten zijn eigenlijk fruit, omdat ze pitten hebben. Zoals komkommer, tomaten, pompoen en avocado.
• Rode bietensap heeft een diepe rode kleur – zo sterk dat het je urine roze kan kleuren én dat je er zelfs je haar mee kunt verven!

Vergelijking groenteteelt: gangbaar vs. bio