Waarom kan verticale landbouw, daklandbouw of hydrocultuur niet bio zijn?

De laatste jaren heeft de landbouw steeds meer oog voor de gezondheid van en zorg voor mens, dier en milieu. De biologische landbouw was daarin een voorloper, maar intussen schieten nieuwe vormen van ‘duurzame’ landbouw als paddenstoelen uit de grond: hightech-kweeksystemen in een afgesloten hal waarbij gewassen in de hoogte worden geteeld, gesloten watersystemen waarbij de vissen voedingsstoffen (uitwerpselen) leveren voor de planten, stadslandbouw waarbij groenten gekweekt worden in containers op de daken van gebouwen… Alleen zijn deze nieuwe circulaire vormen van landbouw niet biologisch en kunnen ze dat in Europa ook niet worden om de eenvoudige reden dat ze niet in volle grond produceren. 

Het antwoord op de vraag of we verticale landbouw, daklandbouw of hydrocultuur mogen zien als biologisch, ligt bij de definitie van biologische teelt. Bio is gebaseerd op het principe dat een vruchtbare bodem de planten voedt en dat de planten dan op hun beurt voedsel voortbrengen. De  term biologisch is voor voedsel beschermd door de Europese biowetgeving. Wil je in Europa voeding als 'bio' op de markt brengen, dan moet je alle wettelijke bepalingen strikt opvolgen én moet je je aanmelden voor een verplichte controle. Het eerste beginsel in de Europese biologische wetgeving is: 'de biologische productie is gebaseerd op eerbied voor de systemen en cycli van de natuur, het behoud en de verbetering van de toestand van bodem, water en lucht, van de gezondheid van planten en dieren, alsmede van het evenwicht daartussen.'

Veel nieuwe circulaire productiemethodes voldoen niet aan dit basisprincipe.

Verticale landbouw 

Verticale landbouw is een landbouwsysteem waarbij planten in een grote fabriekshal in meerdere verdiepingen worden geteeld. Het gratis zonlicht is vervangen door ledlampen met een uitgekiend lichtspectrum. De bodem is vervangen door een kunstmatige ondergrond. De voedingsstoffen worden via het water aan de planten toegediend. 

Er worden ook inputs gebruikt zoals kunstmest. In de biolandbouw is het gebruik van kunstmest verboden, enkel dierlijke mest en compost mogen gebruikt worden. Bovendien gebeurt in verticale landbouw de kweek van de planten in een gesloten systeem in plaats van in de volle grond. Hierdoor draagt deze manier van landbouw niet bij aan de biodiversiteit en maakt het geen gebruik van natuurlijke hulpbronnen.

"In de verticale landbouw gebeurt de kweek van de planten in een gesloten systeem in plaats van in de volle grond. Daardoor draagt deze manier van landbouw niet bij aan de biodiversiteit."

© Pixabay - voorbeeld kunstmatige ondergrond

Hydrocultuur / Substraatteelt

Hydrocultuur en substraatteelt omvatten kweeksystemen zonder aarde waarbij plantenwortels met water in aanraking komen. De plantvoeding is in het water opgelost en wordt gecontroleerd toegediend.

Hoewel dit systeem als efficiënt aanzien wordt is het niet in lijn met de principes van de biologische landbouw. Dat komt omdat het, net als verticale landbouw, in een gesloten systeem plaatsvindt in plaats van in de volle grond. Ook deze vorm van landbouw draagt niet bij aan de bodemkwaliteit en de biodiversiteit. In de Europese biowetgeving wordt de verbondenheid met de bodem vastgelegd als basisbeginsel en kunnen gewassen geteeld op hydrocultuur het biolabel niet dragen. In de Verenigde Staten is de link met de bodem minder streng gedefinieerd en kunnen gewassen geteeld met hydrocultuur wel erkend worden als bio.

Er bestaat een uitzondering: Telen op substraat mag voor biologische kruiden die in de winkel in pot verkocht worden. Biologische kruiden die los verkocht worden, moeten ook in volle grond geteeld worden.

Hydrocultuur is niet hetzelfde als aquacultuur. In aquacultuur worden vers- en zoutwatersoorten, zoals vissen, schaaldieren, weekdieren en waterplanten geteeld onder gecontroleerde omstandigheden. Biologische aquacultuur is mogelijk en de voorwaarden hiervoor worden bepaald door de Europese biowetgeving.

"De verbondenheid met de bodem geldt in Europa als basisbeginsel voor bio. Gewassen op hydrocultuur kunnen het biolabel niet dragen."

© Pixabay - voorbeeld hydrocultuur

Aquaponie

Aquaponie combineert de teelt van vissen (aquacultuur) met die van groenten (hydrocultuur) in een gesloten watersysteem. De vissen leveren de voedingsstoffen (uitwerpselen) voor de planten en de planten filteren in ruil het water voor de vissen.

In Europa geldt de regel dat biologische teelt altijd grondgebonden is, de groenten onder hydrocultuur kunnen dus niet biologisch zijn. Gesloten recirculatievoorzieningen zijn ook verboden in biologische aquacultuur. In de Verenigde Staten kunnen producten uit aquaponics sinds 2008 wel biologisch gecertificeerd worden.

Stadstuinieren op daken of in containers

Stadstuinieren op daken of in containers gebeurt meestal in compost, maar is om evidente redenen nooit in contact met de bodem. Daarom kan het niet biologisch gecertificeerd worden, ook al zou er aan alle andere productievoorschriften van bio voldaan worden.