Veilig, gezond én duurzaam voedsel: gaat dat lukken?

De Velt Markt Anders bleek een succesvol initiatief. Meer dan 600 bezoekers zakten afgelopen weekend af naar de Bijlokesite in Gent. Er was er voor elk wat wils: lezingen, debatten en uiteraard een markt van standjes waar zaden konden geruild worden, waar je boeken kon kopen of waar je gewoon terecht kon met vragen over voeding, landbouw en tuinieren. Uiteraard kon er ook geproefd worden en bij Voedsel Anders was er zelfs een heus café. Als lid van Voedsel Anders organiseerde  BioForum Vlaanderen een panelgesprek rond veilig, gezond en duurzaam voedsel rond drie actuele dilemma's.

Eieren van vrije uitloop

Zijn diervriendelijke eitjes afkomstig van kippen die buiten mogen scharrelen extra kwetsbaar voor historische verontreiniging? Kan de kippenboer het risico op contaminatie maar beter inperken door de kippen op stal te houden? 

Volgens Bert De Caluwe, sectiemanager bio van de controle-organisatie Tüv Nord Integra is de grond in Vlaanderen blootgesteld aan historische vervuiling, en is vervuiling door PCB's een probleem dat zich daardoor voordoet bij alle dieren die buiten lopen: "Zware metalen zijn moeilijk op te sporen, maar wanneer er een vaststelling wordt gedaan, dan volgt er steeds een bodemonderzoek op kosten van de boer." 

Samya Aweis van de controle-organisatie Quality Partner benadrukt dat ook de eieren en het vlees steeds op schadelijke stoffen worden gecontroleerd. "Wanneer de veiligheidsnormen worden overschreden, dan wordt het product, dit geldt zowel voor bio als gangbaar, uit de handel gehaald. Steeds volgt er een onderzoek naar de oorzaak." Beiden controleorganen hebben tot nog toe slechts één geval gekend waarbij het product uit de markt moest gehaald worden.

Is het beter dat kippen altijd op stal zitten? "Neen. Niet alle kippen die buiten zitten, zullen eieren leggen die vervuild zijn. Je moet kijken naar de locatie", aldus Bert: "naast autostrades of afvalverbrandingsovens is de kans op besmetting reëel. Wie thuis kippen houdt, kan een bodemattest opvragen om na te gaan of er vroeger een ophoging, met mogelijk vervuilde grond, is gebeurd." 

Bert van controleorganisatie Tüv Nord Integra: "Vooral de locatie waar de kippen buiten lopen is belangrijk, bijvoorbeeld naast een autostrade is de kans op besmetting groter."

© Foto: Sophie Nuytten bij de Taemhoeve

Rauwmelkse zuivel

Is het drinken van rauwe melk en eten van afgeleiden veilig of niet? Moet je rauwe melk altijd verhitten voor consumptie, vanwege het risico op ziekteverwekkers, of doe je dat beter niet om de essentiële vitaminen, enzymen en goede bacteriën te bewaren? 

Renaat Devreese maakt al 32 jaar zelf rauwmelkse kaas. Renaat is destijds geïnspireerd geraakt door het Hinkelspel, een Gentse, ambachtelijke, kleine kaasmakerij. Hij doet dit uit respect voor het product. “Je maakt zo’n kwalitatieve melk, en vervolgens maak je zoveel kapot via pasteurisatie of sterilisatie,” vindt hij. Rauwmelkse kazen zijn beter verteerbaar. Door verhitting verandert het vet en de eiwitstructuur en diverse stoffen die de gezondheid bevorderen, worden kapot gemaakt," aldus Renaat. 

Als rauwe melk zo gezond is, van waar dan die evolutie waarbij vooral zuivel van gepasteuriseerde melk in de winkel wordt aangeboden? Samya wijst op de afstand tussen producent en consument die veel groter is geworden. "Met rauwe melk creëert dat problemen omdat het minder lang houdbaar is. Maar als wij lokaal consumeren, van de korte keten, dan kunnen we meer rauwe melkproducten gebruiken. Als consument heb je daar invloed op", aldus Samya. 

Samya: "Als wij lokaal consumeren, dan kunnen we meer rauwe melkproducten gebruiken, want dan speelt de kortere houdbaarheid minder rol."

© Debbie De Brauwer bij 't Reigershof

Acrylamide bij koekjes of brood

Niet enkel in frietjes, maar ook in het bakproces van koekjes of brood kan acrylamide gevormd worden. Moeten bakkers hun receptuur aanpassen, zelfs wanneer dit ten koste gaat van de voedingswaarde, om de aanwezigheid van deze kankerverwekkende stof te vermijden?

Volgens Bert zorgt de vorming van acrylamide voor de biologische bakkers niet voor meer problemen dan voor de gangbare bakkers. "Veel is afhankelijk van de manier van bereiden: hoe donkerder de korst, hoe meer acrylamide. Maar bedenk ook dat je geen twee kilo koekjes gaat eten. Bij gezonde eetgewoontes zal je geen problemen hebben." Samya bevestigt dat de manier van bereiden een grote impact heeft. "Zorg ervoor dat je frietjes niet te warm gebakken worden of dat het brood niet te lang in de oven staat. Dit geldt niet alleen voor de industrie, maar ook voor de consument."

Bert ziet wel één verschil: "Een biologische bakker zal vooral creatiever naar oplossingen zoeken, en zijn receptuur aanpassen. In tegenstelling tot een gangbare bakker mag hij geen gebruik maken van het enzyme asparaginase om de vorming van acrylamide tegen te gaan. Dit enzyme wordt gemaakt op basis van een genetisch gemodificeerd organisme en daarom mag het niet gebruikt worden in bio."

Bert: "Veel is afhankelijk van de manier van bereiden: hoe donkerder de korst, hoe meer acrylamide. Maar bedenk ook dat je geen twee kilo koekjes gaat eten."

© Sophie Nuytten bij Eco Biscuits

Conclusie:

De balans tussen voedselkwaliteit en voedselveiligheid is doorgeslagen naar voedselveiligheid. En voedselveiligheid wordt gerealiseerd door stoffen toe te voegen of meer te bewerken. De voedingswaarde van een product is daaraan ondergeschikt voor de wetgever. De biologische sector komt daarmee vaker in de problemen omdat het dichter bij het natuurlijke product wilt en moet blijven. Als je als consument tegen deze tendens in wilt gaan, kan je kiezen voor natuurlijke producten, maar moet je ook je stem laten horen.  Hoog tijd voor een voedselkwaliteitsbeleid!

Bron: Eigen verslaggeving.