Voert België de strijd tegen pesticiden op?

Op je boterham, in je slaapkamer of in je longen: overal vinden we sporen van pesticiden terug. Ze worden gebruikt om gewassen te beschermen tegen insecten, onkruid, schimmels en andere plagen. Maar: tegelijk zijn pesticiden potentieel schadelijk voor mensen. De link tussen pesticiden en zowel acute als chronische gezondheidseffecten wordt elk jaar duidelijker. Recent werd het verband tussen blootstelling aan pesticiden en de ziekte van Parkinson nog maar eens bevestigd.

Ook de impact van pesticiden op het verlies aan biodiversiteit is al jaren bekend. Zelfs kleine dosissen verminderen het vermogen van bestuivers als bijen, vlinders en andere insecten om te overleven. Ook tal van vogels, zoogdieren en vissen ondervinden schadelijke effecten van verschillende pesticiden. Het ene pesticide is het andere niet, maar door eenzijdig in te zetten op hogere opbrengsten en de kaart van pesticiden te trekken, verdwijnt dag na dag een deel van de biologische diversiteit. Nochtans ligt net die diversiteit aan de basis van ons voedselsysteem.  

Vele biologische landbouwers en ecologische tuinders tonen dat het ook anders kan. Ze zetten in op een gezonde, robuuste bodem vol levende organismen. Toch worden ze, door het pesticidengebruik van hun buurman, maar ook door het gebruik van landbouwbedrijven veraf, vaak opgezadeld met ongewenste residuen. "Goed werkende alternatieven zijn beschikbaar. Tuineigenaars, ecologische hoveniers en beheerders van openbaar groen tonen dagelijks dat het kan zonder. Biologische landbouwers zijn experten in preventie tegen ziekten en plagen waardoor pesticiden overbodig worden", zegt Geert Gommers van Velt.

"De acties en maatregelen die België formuleert in haar nationaal actieplan, zijn cruciaal voor de toekomst van onze gezondheid en die van het milieu."

Algemeen belang niet voorop

Europa formuleert terecht de doelstelling om de risico’s en het gebruik van pesticiden tegen 2030 te halveren. Elke 5 jaar maakt België een nieuw plan op waarin acties en maatregelen worden voorgesteld om pesticiden in België te reduceren. Dat plan is nu in opmaak voor de periode van 2023 tot en met 2027. Gezien de urgentie, de omvang en het kostenplaatje van de problematiek, is een ambitieus plan met meetbare doelstellingen noodzakelijk. België moet een versnelling hoger schakelen: ons land staat in de bedenkelijke Europese top 3 van grootste pesticideverbruikers.

De focus van het voorliggende plan ligt te weinig op het algemeen belang: onze gezondheid en die van onze omgeving dienen richtinggevend te zijn. Oorzaken dienen aangepakt te worden, niet enkel symptomen.  De impact van de voorgestelde maatregelen op onze bodem- en waterkwaliteit of gezondheid wordt niet berekend waardoor het erg onzeker is dat dit plan een voldoende antwoord biedt op de uitdagingen die het huidige pro pesticiden- beleid kenmerkt.

"Het is erg onzeker dat dit nationaal plan een voldoende antwoord biedt op de uitdagingen die het huidige pesticidenbeleid kenmerkt. De impact van de maatregelen op onze bodem- en waterkwaliteit of gezondheid wordt niet berekend."

“Er is geen tijd meer om in de marge te morrelen met aangepaste spuitapparatuur of vernieuwde beschermingskledij. De overheid moet volop inzetten op alternatieven, gedurfde keuzes maken en de verantwoordelijkheid zélf opnemen, in plaats van ze door te schuiven naar de verbruiker,” zegt Heleen De Smet van de Biodiversiteitscoalitie.

“Het is bovendien onbegrijpelijk dat actieve stoffen die hier niet meer toegelaten zijn omwille van de risico’s, wél nog hier geproduceerd en geëxporteerd mogen worden naar landen buiten de Europese Unie”, zegt Suzy Serneels van Broederlijk Delen.

Bekijk hier de 5 belangrijkste kernpunten als reactie op dit plan: 

1. Focus op het algemeen belang
2. Erken de gezondheidsproblematiek gelinkt aan pesticiden
3. Werk met ambitieuze en meetbare doelstellingen
4. Wees als België ambitieus, ook op Europees niveau
5. Zet in op preventie en alternatieven

Bron: Bond beter leefmilieu