'Laat biosector zelf beslissen of gentechnologie in hun waarden past'
Wetenschappers uit verschillende hoeken bepleiten gentech voor biolandbouw naar aanleiding van de Europese ‘Farm to Fork’-strategie. In een haarscherpe reactie legt emeritus hoogleraar Edith Lammerts van Bueren uit waarom zij bal helemaal misslaan. 'De biologische sector beslist zelf over zijn eigen basisprincipes', reageert ze. 'En gentechnologie strookt niet met die biologische kernwaarden.'
Sinds decennia zit Europa op slot voor gentechnologie bij landbouwgewassen. Dat zit veel wetenschappers en veredelaars die gentechnologie een verrijking van hun instrumentarium zien, dwars. Ondertussen groeit de aandacht voor biologische landbouw als een duurzaam en gezond alternatief voor de reguliere landbouw.
Biolandbouw gaat over zijn eigen waarden, niet de wetgever
“De hoop van biotechnologen is daarom gevestigd op het moment dat de biologische landbouw zijn zegen geeft aan deze technologie”, zegt Edith Lammerts van Bueren, emeritus hoogleraar Biologische Plantenveredeling aan de Nederlandse Universiteit Wageningen. “Daarom verschijnt er met de regelmaat van de klok een artikel in wetenschappelijk tijdschriften waarin auteurs zich in allerlei bochten wringen om politici te overtuigen dat gentech en biologische landbouw een heel logisch huwelijk kan worden als de regelgeving niet zo strikt zou zijn.”
'Biolandbouw gaat over zijn eigen waarden, niet de wetgever.'
Bio en gentech: geen logisch huwelijk
Volgens de emeritus hoogleraar slaan de auteurs de bal volledig mis. “Als je de regels wilt oprekken dan vraag je in feite om de onderliggende waarden op te rekken en daar gaat de bio-sector zelf over, niet de wetgever”, stelt ze namens de Nederlands bio-sector. “Het argument van de bio-sector om geen gentechnologie te willen is omdat het niet strookt met de basiswaarden (Zorg, Ecologie, Gezondheid, Eerlijkheid) van de biologische landbouw: meer uitleg hieronder.” Ook Bioforum Vlaanderen schaart zich achter deze boodschap.
- De biosector strijdt al jaren tegen patenten op voedsel omdat dit de vrije toegang tot eigenschappen van planten, en daarmee de innovatie in de veredeling, belemmert.
- Gentechnologie tast de integriteit en eigenheid van planten aan. Dat past niet binnen de biologische landbouw, die juist beoogt natuurlijke processen te stimuleren en probeert met de natuur ‘mee te bewegen.
- Het voorzorgsprincipe vraagt om geen maatregelen te nemen waarvan men de gevolgen niet kan overzien en naar alternatieven te zoeken die beter passen bij de ecologische basis van de bio landbouw,
De timing van zo’n artikels is volgens Lammerts van Bueren niet willekeurig. “De Europese Commissie heeft in zijn Farm-to-Forkstrategie biologische landbouw als een voorbeeld landbouw bestempeld en streeft naar 25 procent bio-areaal in 2030. Met diverse argumenten willen de auteurs laten zien dat die strategie eerder minder dan meer resultaat zal realiseren als bio de gentech niet zal omarmen.”
Minder voedselverlies en minder vlees
Eén van de punten die naar voor wordt gebracht, is dat de biologische landbouw gemiddeld 20 procent minder opbrengst heeft en dat als deze sector gaat uitbreiden naar 25 procent - ten koste van de gangbare landbouw - er dan buiten Europa natuur moeten worden opgeofferd om extra land te creëren om het opbrengstverlies te compenseren om de wereld te voeden. “Hoewel het verschil in marginale gebieden kleiner is, zijn inderdaad in landen als Nederland de opbrengsten van sommige gewassen in de biologische teelt lager dan van de gangbare teelt”, reageert Lammerts van Bueren.
“Maar in verschillende studies is berekend dat de biologische landbouw - zelfs als het zou uitgroeien tot de helft van het totale landbouw areaal - de wereld kan voeden als er minder voedselverspilling is en er minder vlees wordt geconsumeerd”, gaat ze verder. “In dat laatste geval is er minder land voor veevoer nodig en kan dat benut worden voedselproductie. Daarnaast moet de soja die in Europa voor bioveevoeder wordt gebruikt van biologische teelt zijn, en die is afkomstig uit Europa en Fair Trade gebieden in China, en gaat dus niet ten koste van regenwoud in Brazilië.”
'De toenemende betrokkenheid van zaadbedrijven bij de productie van biologisch zaad en veredeling van passende rassen stemt de sector optimistisch.'
Opbrengststabiliteit door populatieveredeling
De biosector zoekt ook verder naar doorontwikkeling van haar landbouwmethode. Zo ook met innovaties in de biologische plantenveredeling. “Populatieveredeling bijvoorbeeld, in plaats van te werken met homogene, zuivere lijnen”, weet Lammerts van Bueren. “Het doel is niet zozeer een hogere opbrengst maar opbrengststabiliteit over de jaren, net nu de groeiomstandigheden door klimaatverandering zo veel onvoorspelbaarder zijn geworden. Een gewas met meer genetische diversiteit herbergt meer eigenschappen die voor een stabiele oogst kunnen zorgen. De sector heeft daartoe de volle medewerking van de Europese Commissie gekregen met de nieuwe bio-verordening (EC 2018/848) die in januari 2022 ingaat. De toenemende betrokkenheid van zaadbedrijven bij de productie van biologisch zaad en veredeling van passende rassen stemt de sector optimistisch.”
Het opiniestuk van Edith Lammerts van Bueren verscheen eerder op Bionext.nl en daarna op Vilt.be
