Portret – O'Bio: “Tweehonderd soorten bessen, dat zijn evenveel verschillende smaken”

Hendrik Verbeure was vijfendertig jaar geleden een van de pioniers in ons land die startten met biologische landbouw. In 1983 begon Hendrik in Wakken met ‘De Bezegaard’ in West-Vlaanderen, een zelfpluktuin gespecialiseerd in de teelt van blauwe bessen en allerlei soorten fruit. Vandaag vind je bijna overal in ons land zelfpluktuinen, maar toen was dat onontgonnen gebied. Gaandeweg groeide de concurrentie en kwam de nood om uit te breiden.

In 2008 werd ‘Bezegaard’ omgedoopt tot O’Bio. Er kwamen twee, nieuwe vennoten aan boord: Christ Lavens die voordien een textielbedrijf had en Peter Dossche die al actief was in de wereld van de biologische winkels. O’Bio kocht 24 hectare grond aan in de directe omgeving van het provinciaal domein De Baliekouter in Dentergem, waar sinds 2017 alle zelfpluk doorgaat en investeerde in de aankoop van plantgoed voor een groter areaal biologische bessen. 

Hendrik: "Veertig verschillende soorten blauwe bessen: dat zijn veertig verschillende smaken!"

Diversiteit aan bessen

“Geschikte grond vinden was geen sinecure, omdat grond pachten (een soort huurcontract dat kan opgezegd worden – nvdr) geen optie is voor meerjarige, langdurige teelten. Vandaag hebben we een oppervlakte van 68 hectare met veel ruimte voor de natuur. Op zo’n 50 hectare worden biologische bessen geteeld met blauwe bessen als onze specialiteit. We telen meer dan veertig verschillende variëteiten van blauwe bessen, in evenveel verschillende smaken. Van de kiwibes, de kleine broertjes van de kiwi, hebben we een 8-tal variëteiten. Verder vinden klanten in onze zelfpluktuin alle courante bessensoorten: stekelbessen, rode bessen, witte bessen, zwarte bessen, bramen en ook zomer- en herfstframbozen.”

“We hebben ook vele bijzondere variëteiten op proef zoals de Japanse honingbes en de gojibes die minder geschikt zijn voor de rechtstreekse verkoop aan de consument. Heel aromatisch zijn de loganberry, de tayberry en de tummelberry, dat zijn kruisingen tussen de braambes en framboos. Ook de Japanse wijnbes, een type wilde framboos, is bijzonder geraffineerd van smaak. De jostabes smaakt vroeg geplukt naar kruisbes en volkomen rijp naar zwarte bes.”

vlnr: framboos, blauwe bes, kiwibes en rode bes.

Zelf bessen plukken

Hendrik: “Ongeveer tien procent van onze productie wordt via zelfpluk rechtstreeks aan de man gebracht. Zelfpluk is ideaal om mensen in contact te brengen met de grote verscheidenheid van bessen en de biologische teelt ervan. Vooral gezinnen met kinderen waarderen de landelijke omgeving en de vele natuur die een biologisch bedrijf met zich meebrengt. We hebben trouwe klanten die hier al meer dan dertig jaar bessen komen plukken.”

“Ons fruit wordt aangeboden aan de gespecialiseerde biowinkels, de (bio)supermarkt en een kleiner deel via export. Van het fruit dat een tikje gekneusd is, of niet aan de schoonheidsidealen voldoet, maken we zelf sappen en confituren.”

Hendrik: "Vooral gezinnen met kinderen waarderen de landelijke omgeving en de vele natuur die een biologisch bedrijf met zich meebrengt."

Gezond fruitbeleg en sap

“Wij telen in principe voor de verse markt, maar als een deel van de vruchten niet snel genoeg verkocht geraakt dan vriezen we ze in, zodat we het hele jaar door fruit kunnen verwerken. De verwerking gebeurt volledig in eigen beheer. We hebben een koude en een warme keuken, en we zijn volledig uitgerust om zelf sappen (en binnenkort ook smoothies en theedrank met vruchten) te kunnen bottelen. Ook het verpakken van confituren, geleien en coulis, en het bereiden van ijs en sorbets doen we volledig zelf.” 

“We streven steeds naar een gezond product. Sowieso gebruiken we geen biet- of rietsuiker in onze confituren. Wanneer fruit voldoende rijp geplukt wordt bevat het al snel 13% aan natuurlijke suikers. Daar voegen we dan nog 8 à 13% appeldiksap (het ingedikte sap van appels), aan toe zodat we een natuurlijk suikergehalte van maximaal 26% bereiken. Dat is extreem weinig, als je het vergelijkt met de klassieke confituren die tot 63% suiker kunnen bevatten! Vandaar ook de naam fruitbeleg: je smaakt de fruitigheid. Dat lukt niet als je zomaar fruit en (veel) suiker samenvoegt. We willen een beleg dat smeuïg, aromatisch en echt tongstrelend is.”

Hendrik: “Ons fruitbeleg bevat maximaal 26% suiker. Dat is extreem weinig!”

Verrassende recepturen

“We vertrekken steeds van ons eigen fruit. De smaak per variëteit kan zo verschillend zijn. Bij blauwe bes bijvoorbeeld kan je een enorme kwaliteitsverbetering bekomen door het juiste ras te kiezen voor elke toepassing. Enkel voor appels bevoorraden we ons bij collega-biotelers uit België. In 1 liter sap gaan algauw 1 kilogram appelen en een halve kilogram bessen.”

“Bovendien houden we van verrassende recepturen: ons gamma fruitbeleg bestaat uit meer dan 40 smaken. Bij ons vind je niet enkel de obligate aardbei, bosbes en abrikoos: ook hier willen we het begrip diversiteit tot zijn recht laten komen. 

Het vergt tijd en moeite om bijzondere smaken ingang te laten vinden. Maar het lukt steeds beter: klanten bezweren ons dat we onze kriekenjam, kweepeergelei en vlierbloesemgelei nooit van receptuur mogen veranderen, omdat ze zo lekker zijn. Omdat we gespecialiseerd zijn in de teelt van veel verschillende soorten blauwe bessen, blijft de blauwe bessenconfituur onze absolute topper, waar we resoluut voor de allerbeste smaak gaan. Dat geldt ten andere ook voor ons oersap, dat bestaat uit 100 % blauwe bessen. Niks anders, enkel geperst, licht gepasteuriseerd en direct gebotteld.”

"Het vergt tijd en moeite om bijzondere smaken ingang te laten vinden. Maar het lukt steeds beter."

Biologische teelt

“De biologische teelt houdt in dan we geen gebruik maken van kunstmest, onkruidbestrijders en chemisch-synthetische gewasbescherming. De bodem is cruciaal voor een gezonde teelt en dat geldt des te meer voor onze meerjarige gewassen. Blauwe bessen hebben bijvoorbeeld nood aan een hoog organisch stofgehalte, dat je slechts zeer langzaam in de bodem kan opbouwen. We bedekken de bodem met houtchips, brengen compost aan en werken met klaver en gras dat wordt ingewerkt. Mensen denken bij een plant aan een bovengronds deel met daaronder plantenwortels. Niks is minder waar! Bacteriën, schimmels en nematoden leven in symbiose met die wortels en creëren de rhizosfeer. Deze aardlaag vol microbieel leven bepaalt welke voedingsstoffen de plant op kan nemen.”

“Onkruid is een van de grootste uitdagingen in biologische bessenteelt, omdat onze bessenstruiken wortelen in de bovenste centimeters van de grond. Het minste schoffelen verstoort het nuttige bodemleven rondom de wortels. Onkruidbeheersing vergt dan ook een combinatie van technieken, waarvoor we naargelang het tijdstip een scala aan machines inzetten. We doen ook een beroep op kippen en schapen, waarbij de kippen ons helpen bij het bestrijden van diverse schadelijke bodeminsecten, zoals rozenkever, ritnaalden en miljoenpoten.”

“Bessen zijn delicaat fruit, zeker als ze na de pluk nog enkele dagen bewaard moet worden alvorens ze verkocht worden. Daarom testen we oude en nieuwe variëteiten die resistent zijn tegen bepaalde ziektes en plagen en die compatibel zijn met onze bodem. Fungiciden als zwavel zijn sowieso maar heel beperkt toegelaten in biologische teelt, en we gebruiken ze het liefst zo weinig mogelijk. Door een natuurlijke habitat te creëren voor nuttige insecten proberen we schadelijke rupsen op afstand te houden. Eén van de grootste uitdagingen is een fruitvlieg die vanuit het Middellandse zeegebied oprukt en die ook onrijp fruit aantast en zo het fruit van volledige plantages onverkoopbaar maakt. Kant-en-klare oplossingen zijn er nog niet, maar we werken continue aan het zoeken naar nieuwe methodes. ”  

Hendrik: "Onkruid is een van de grootste uitdagingen in biologische bessenteelt"

Natuurbeheer

“We doen op ons bedrijf ook aan natuurbeheer. We beheren oude dreven van eiken en beuken waarin dode bomen behouden blijven voor spechten en vleermuizen. We integreerden een drietal bossen op ons bedrijf. We onderhouden op ecologische wijze verschillende grachten met oeverbegroeiing. We legden diverse poelen aan voor amfibieën en watervogels. We leggen één- en meerjarige bloemenweides aan voor wilde bijen, wilde hommels, zweefvliegen, en natuurlijke predatoren zoals gaasvliegen, sluipwespen, lieveheersbeestjes, roofmijten, oorwormen en roofwantsen. We hebben een paar honderd nestkasten hangen. We kweken zelf honingbijen en werken samen met verschillende andere natuurlijke imkers… Door de aanleg van hagen, heggen en solitaire bomen creëren we ecologische habitats en foerageergebieden voor verschillende dieren.”

Zelf je fruit plukken op O’Bio rijmt dan inderdaad op natuurwandeling…

Meer info op www.o-bio.be